ขึ้นชื่อว่าเป็นการเรียนรู้ ไม่เพียงที่สวนฯนี้จะเป็นแหล่งเรียนรู้สำหรับพฤกษศาสตร์เท่านั้น แต่ยังมีเรื่องศิลปวัฒนธรรมด้วย ท่านเจ้าของจึงได้สร้างพิพิธภัณฑ์และวิถีชีวิตล้านนา มีเรือนไม้ท้องถิ่นและวิถีชีวิตชาวบ้านย้อนหลังไปเมื่อ 60- 70 ปี อยากให้อนุชนรุ่นใหม่ได้ดูบ้านเก่า ๆ ซึ่งทางภาคเหนือถูกคนซื้อเอาไปแปรรูปหมด บ้านเก่าก็หมดไป ด้วยเหตุนี้ ทำให้บ้านสามหลังถูกนำมาตั้งตระหง่าน อย่างสง่างาม ณ สวนพฤกษศาสตร์ทวีชล
บ้านหลังนี้เดิมไม่ไกลจากสวนพฤกษศาสตร์ทวีชลเท่าใดนักเพียงแค่ 6 กิโลเมตร บ้านนี้ถูกนำมาปลูกอีกครั้งที่สวนฯ เมื่อวันที่ 15 เดือนมิถุนายน พ.ศ. 2547 ลูกหลานบ้านนี้เล่าให้ฟังว่า เดิมทีบ้านหลังนี้ตั้งอยู่ที่บ้านเลขที่ 7/1 บ้านแม่หาด ตำบล ป่าพลู อำเภอบ้านโฮ่ง จังหวัดลำพูน ผู้ที่เป็นเจ้าของคือ พ่ออุ๊ยอ้าย บุญมาดวง บ้านหลังนี้ถูกสร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2494 เราซื้อบ้านเก่าหลังนี้มาเมื่อวันที่ 15 พฤษภาคม พ.ศ. 2547 พ่ออุ๊ยอ้าย หรือ สล่าอ้ายเคยเป็นช่างไม้ และมีความเป็นอาร์ติสในสายเลือด พ่ออุ๊ยอ้ายสร้างบ้านหลังนี้ด้วยตัวเองโดยได้รับความช่วยเหลือจากลูกหลานและเพื่อนบ้าน แม่ฟองภรรยาของอ๊ยอ้ายบอกเล่าว่าพ่ออุ๊ยนี่แหละเป็นสถาปนิกเองคิดแบบเอง ทำโครงสร้างแม้กระทั่งลากไม้จากป่าเพื่อมาสร้างบ้านด้วยสองมือของอุ๊ย แม่ฟองเล่าว่าวันที่มุงหลังคามันเป็นวันพระจันทร์เต็มดวง เสน่ห์ของบ้านนี้อยู่ที่ภาพศิลปะเหนือหน้าต่างบ้านแต่ละห้องซึ่งถูกวาดเป็นลวดลายสวยงามน่าชื่นชม เป็นที่น่าพูมใจของคนเป็นเจ้าของ มิน่าเล่า วันพระจันทร์เต็มดวง มีหลายคนเห็นคนแก่ใส่เสื้อม่อฮ่อมนั่งอยู่ที่หัวบันไดบ้าน
บ้านกาแลหลังนี้เป็นบ้านพ่อหนานป๊อก กิจโกสุม เดิมบ้านหลังนี้ตั้งอยู่ที่บ้านเลขที่ 5 บ้านป่าขุย ตำบลสันปูเลย อำเภอดอยสะเก็ด ยากนักที่จะได้พบบ้านที่สมบูรณ์แบบนี้ ใช้เวลานานพอสมควรในการหาบ้านที่สมบูรณ์ แบบนี้ ซึ่งอันที่จริงบ้านนี้ตั้งอยู่ใกล้กับเจีดีย์ป่อง ข่วงสิงห์ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ และถูกย้ายไปสร้างที่สันปูเลยครั้งที่สอง และครั้งที่สามคือย้ายมาที่สวนพฤกษศาสตร์ทวีชล ใช้เวลา ราว 6 วัน ในการรื้อและขนย้าย เมื่อผู้เฒ่าผู้แก่เจ้าของบ้านได้ตายจากไป บ้านหลังนี้ได้ตกเป็นมรดกมาสู่ลูกหลาน ก่อนที่จบเรื่องนี้มีเรื่องเล่าให้ฟังว่าระหว่างการก่อสร้างบ้านนี้ที่สวนพฤกษศาสตร์ทวีชล มีเหตุการณ์ต่างๆ เกิดขึ้นระหว่างการก่อสร้าง ทำให้เราซึ่งเป็นคนไม่เชื่ออะไรเกี่ยวกับขนบโบราณ ต้องเชื่อ ด้วยการขอสมาลาโทษท่านเจ้าของบ้านเดิม โดยอาจารย์วิลักษษณ์ ศรีป่าซาง เชิญพ่อหนานศรีเลา มาทำพิธีขอสมาลาโทษดังกล่าว ต่อจากนั้นมาเหตุการณ์ทุกอย่างก็เข้าสู่ปกติ และบ้านหลังนี้มักจะมีผู้คนมาจัดงานแต่งงานและขันโตกดินเนอร์ กาดมั่วครัวยองเสมอมา
เจ้าของบ้านเดิมคือ พ่อแก้ว จอมฟัง ซึ่งเป็นคนยอง (ยองเป็นชนชาติที่อพยพมาจากชายแดนพม่าติดต่อกับสิบสองปันนา) บ้านนี้สร้างขึ้นเมื่อพ.ศ.2480 เดิมเป็นบ้านเลขที่ 48 บ้านท่าเขียน อำเภอทุ่งหัวช้าง จังหวัดลำพูน บ้านหลังนี้รื้อถอนจากที่เดิมมาสร้างใหม่ที่สวนฯทวีชล ในปี พ.ศ. 2547 เป็นบ้านหนึ่งในสองหลังของหมู่บ้านที่ใช้แป้นเกล็ดมุงหลังคา นอกนั้นในหมู่บ้านเจ้าของบ้านทุกบ้านต่างมุงหลังคาด้วยกระเบื้องทั้งนั้น สภาพบ้านก่อนถูกรื้อถอนมาที่สวนฯทวีชล นั้นอยู่ในสภาพที่ เสาบ้านทุกเสาเอียง ระเบียงบ้านไม้ส่วนใหญ่ผุ ห้องครัวไม่มีหน้าต่างเลย